Ο όρκος των Μποντισάττβα είναι ένα ουσιώδες θέμα του Βουδισμού της Μαχαγιάννα. Σε αυτό εδώ το πνευματικό μονοπάτι ο ασκητής επικεντρώνεται στην ανάπτυξη της σοφίας και του ελέους, δηλαδή της μποντιτσίττα.

Ο ασκητής, με αυθεντική αγάπη και έλεος επιθυμεί να βοηθήσει τα άπειρα αισθανόμενα όντα έτσι ώστε αυτά να πραγματώσουν την ευημερία και την απόλυτη χαρά της φώτισης. Και για να μπορέσει ο ασκητής να αποκτήσει την ικανότητα να βοηθήσει τα όντα σε αυτή την επίτευξη, πασχίζει για την ανάπτυξη της σοφίας του βούδα, δηλαδή την φώτιση.
Με βάση την αγάπη, σαν μια παντοτινά παρούσα νοητική στάση, ο μποντισάττβα επικεντρώνεται στην συνέχεια στην πραγμάτωση του καρπού, δηλαδή του βούδα, του επιπέδου της φώτισης, ασκούμενος στις αιτίες που θα φέρουν την ωρίμανση αυτού του αποτελέσματος, δηλαδή στις έξη υπερβατικές ιδιότητες της γενναιοδωρίας, της υπομονής, της ηθικής, της χαρούμενης προσπάθειας, του διαλογισμού και της σοφίας. Με την λήψη του όρκου των μποντισάττβα ο ασκητής δεσμεύεται να ακολουθεί τον τρόπο ζωής των μποντισάττβα. Παίρνει κανείς τον όρκο των μποντισάττβα κατά την διάρκεια μιας συγκεκριμένης τελετής, ενώπιον ενός αυθεντικού πνευματικού δασκάλου. Λέγεται ότι είναι ένα ουσιώδες βήμα στην πνευματική ανάπτυξη αυτού που επιθυμεί να ακολουθήσει τα βήματα του Βούδα.

Ο Σαντιντέβα, ένας από τους μεγάλους Ινδούς δασκάλους του Βουδισμού εξήγησε τα οφέλη της παραγωγής της μποντιτσίττα ως ακολούθως: ‘‘Σε κάποιον που έχει ενστερνιστεί πλήρως αυτή την συμπεριφορά, που είναι τελείως αποφασισμένος να μην απομακρυνθεί ποτέ από το έργο της απελευθέρωσης των άπειρων μορφών ζωής, η δύναμη της αρετής ίσης με το διάστημα θα συνεχίζεται αέναα ακόμα και κατά την διάρκεια του ύπνου ή τις στιγμές της απροσεξίας.’’
Η μποντιτσίττα, η κύρια άσκηση ενός μποντισάττβα αποτελείται από διάφορες όψεις. Από την μία υπάρχει η λεγόμενη απόλυτη μποντιτσίττα που υποδηλώνει την αληθινή φύση του νου, δηλαδή την κενότητα και την διαύγειά του, καθώς επίσης και όλες τις προσπάθειες για την πραγμάτωση τους.
Από την άλλη υπάρχει η λεγόμενη σχετική μποντιτσίττα η οποία αναφέρεται σε εκείνες τις νοητικές καταστάσεις και τύπους εξάσκησης που μπορεί ένας συνηθισμένος ασκητής χωρίς διόραση της κενότητας, να παράγει και να συμμετέχει. Γι αυτό τον λόγο ο όρος ‘σχετική’ έχει να κάνει με τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο και τους εαυτούς μας.

Το σημείο εστίασης της σχετικής μποντιτσίττα είναι η ευημερία των αισθανόμενων όντων. Καθώς αυτό είναι το κύριο ενδιαφέρον ενός μποντισάττβα, κάποιος που πασχίζει να γίνει ένας μποντισάττβα πρέπει να ασκηθεί στην αυθεντική ανάπτυξη αυτού του ενδιαφέροντος. Έτσι ο ασκητής εξασκεί το νου του ώστε να διευρύνει την συμπεριφορά του, έτσι ώστε οι ανάγκες των άλλων να μετρούν πάνω απ’ όλα.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο, οι μέθοδοι της Μαχαγιάννα πάνω στην εξάσκηση του νου είναι σχεδιασμένες έτσι ώστε να επιτρέψουν σε έναν ασκητή να παράγει αγάπη και έλεος. Και πάνω σε αυτή την βάση, της αγάπης και του ελέους μπορεί η σχετική μποντιτσίττα να αναδυθεί στο νου του ασκητή.

Στην συνέχεια, κατά την διάρκεια τελετής ένας αυθεντικός πνευματικός δάσκαλος καθοδηγεί τον μαθητή σε μια διαδικασία όπου τελικά μπορεί να λάβει τον όρκο των μποντισάττβα.
•Ο ασκητής δεσμεύεται στην μποντιτσίττα της φιλοδοξίας: έχοντας παράγει αγάπη και έλεος έχει πλήρη επίγνωση της αναγκαιότητας ευεργεσίας των αισθανόμενων όντων. Με επίκεντρο την επιθυμία και την ευχή να επιφέρει το όφελος των αισθανόμενων όντων γνωρίζει ότι αναγκαία προϋπόθεση είναι να γίνει πρώτα ο ίδιος ικανός να βοηθήσει τους άλλους. Γι αυτό τον λόγο πασχίζει για την επίτευξη της βουδικής κατάστασης, έτσι ώστε να αποκτήσει τις απαιτούμενες ικανότητες. Έτσι, η μποντιτσίττα της φιλοδοξίας είναι η δέσμευση και η επικέντρωση στον στόχο της πραγμάτωσης του βούδα, της φώτισης.

•Επιπρόσθετα ο ασκητής δεσμεύεται στην μποντιτσίττα της εφαρμογής: ορκίζεται να εξασκηθεί σε όλες αυτές τις υπερβατικές ιδιότητες έτσι ώστε να μπορέσει να φτάσει στον στόχο, δηλαδή στις έξη παραμίτα της γενναιοδωρίας, της υπομονής, της ηθικής, της χαρωπής προσπάθειας, του διαλογισμού και της σοφίας.
Όσο αφορά και την μποντιτσίττα της φιλοδοξίας και της εφαρμογής, αυτό που είναι το πιο σημαντικό είναι η αληθινή δέσμευση. Ο ασκητής ορκίζεται στ’ αλήθεια. Γι αυτό τον λόγο δεν είναι αρκετό να επαναλάβει απλά τα λόγια ή απλώς να τα σκεφτεί. Απαιτείται αληθινή δέσμευση προς αυτό τον σκοπό και το μονοπάτι που μπορεί να επιφέρει την πραγμάτωσή του.

Οι διδασκαλίες για την ανάπτυξη της μποντιτσίττα μεταδόθηκαν μέσα από δύο μεγάλες γενεαλογίες: την ‘‘Παράδοση της Βαθιάς Θεώρησης’’ την οποία ο Βούδας Σακιαμούνι δίδαξε στον μαθητή του τον Μαντζούσρι, η οποία στην συνέχεια αργότερα πέρασε στον δάσκαλο Ναγκαρτζούνα και την ‘‘Παράδοση της Απέραντης Διαγωγής’’ την οποία ο Βούδας δίδαξε στον μαθητή του τον Μετρέγια, η οποία μεταδόθηκε στην συνέχεια από τον Ασάνγκα. Αναφορικά με το νόημα αυτές οι δύο παραδόσεις είναι ταυτόσημες υπάρχουν όμως διαφορές σχετικά με την ίδια την τελετή.

Η συνολική δομή της τελετής σύμφωνα με την ‘‘Παράδοση της Βαθιάς Θεώρησης’’ απαρτίζεται από τα ακόλουθα τρία βήματα:
•την προετοιμασία,
•την καθ’ αυτού λήψη του όρκου,
•την κατακλείδα.

Η Προετοιμασία
Ο μαθητής για να προετοιμαστεί και για να δημιουργήσει άπειρη αρετή ασκείται σε επτά συγκεκριμένα είδη άσκησης. Κατ’ αρχήν δείχνει τον σεβασμό του προς τους Βούδες και τους μποντισάττβα μέσα από προστερνισμούς προς αυτούς. Μετά ακολουθεί η άσκηση των προσφορών. Το κύριο σημείο των προσφορών είναι ότι η μαθητής προσφέρει κάτι ωραίο ή κάτι πολύτιμο χωρίς το παραμικρό ίχνος προσκόλλησης. Αυτές οι προσφορές μπορεί να είναι λουλούδια, θυμίαμα κλπ. Το επόμενο βήμα είναι η μεταμέλεια για προηγούμενες αρνητικές πράξεις. Στην συνέχεια ο ασκητής αισθάνεται αγαλλίαση για τις θετικές πράξεις και τις δικές του και των άλλων και μετά ζητά από τους Βούδες και τους μποντισάττβα να παραμείνουν δραστήριοι μέσα σε αυτόν εδώ τον κόσμο. Στην συνέχεια ο μαθητής τους ζητά να διδάξουν το Ντάρμα του Βούδα και τελικά αφιερώνει την δύναμη της αρετής για την ευμάρεια όλων των όντων.

Έπειτα ο μαθητής καταφεύγει στα Τρία Πολύτιμα Πετράδια μέχρι που να επιτύχει τον βούδα, την κατάσταση της φώτισης. Με συγκεντρωμένο νου και γεμάτος αφοσίωση απαγγέλλει τους ακόλουθους στίχους τρεις φορές έτσι ώστε να πάρει καταφύγιο σύμφωνα με την Βουδιστική Μαχαγιάνα: ‘Μέχρι να φτάσω στην καρδιά της φώτισης, καταφεύγω στους βούδες. Με τον ίδιο τρόπο καταφεύγω στο Ντάρμα και την συνάθροιση των μποντισάττβα’.

Μετά από αυτό θα ήταν υπέροχο να συγκεντρωθεί ο μαθητής στην εξάσκηση του νου της Μαχαγιάνα έτσι ώστε να πάρει την δέσμευση των μποντισάττβα. Από την μία η συγκέντρωση αφορά την κατανόηση της ουσιαστικής ανυπαρξίας ενός ατομικού εαυτού και όλων των άλλων πραγμάτων γενικά. Και από την άλλη ο ασκητής σκέφτεται όλα τα αισθανόμενα όντα, τα απεριόριστα σε αριθμό, αναπτύσσοντας μια αυθεντική αίσθηση έγνοιας γι αυτά, δηλαδή αγάπη και έλεος που αγκαλιάζουν τα πάντα.

Ο καθ’ αυτού Όρκος
Σε αυτό το σημείο ο ασκητής θα πρέπει να παράγει μια αίσθηση μεγάλης χαράς και βαθιάς έμπνευσης αναφορικά με την μποντιτσίττα, προσπαθώντας να κατανοήσει ότι αυτή είναι το ένα και μοναδικό μονοπάτι προς τον βούδα, την φώτιση. Επιπρόσθετα, είναι σημαντικό να αισθάνεται ότι ο δάσκαλος ενώπιον του οποίου λαμβάνει τον όρκο είναι ένας μεγάλος μποντισάττβα και ικανός κατ’ αυτόν τον τρόπο να βοηθήσει τον ασκητή να παράγει αυτή την δέσμευση για την ανάπτυξη της μποντιτσίττα. Γι αυτό τον λόγο ο ασκητής θα πρέπει να είναι γεμάτος αφοσίωση και βεβαιότητα ότι ορκίζεται στ’ αλήθεια καθώς απαγγέλλει τρεις φορές τις ακόλουθες φράσεις:
Όπως ακριβώς οι βούδες ανέπτυξαν στο παρελθόν την μποντιτσίττα και σταδιακά σταθεροποιήθηκαν στην εξάσκησή τους ως μποντισάττβα,
Έτσι και εγώ επίσης, για το όφελος των όντων,
Θα αναπτύξω την μποντιτσίττα και θα εξασκηθώ σταδιακά στην εφαρμογή της.

Κατακλείδα.
Ο ασκητής κατ’ αρχήν αισθάνεται αγαλλίαση γι αυτό το ορόσημο της πνευματικής του ανάπτυξης: παίρνοντας τον όρκο των μποντισάττβα έχει γίνει ένας μποντισάττβα, κάποιος που ακολουθεί τα βήματα του Βούδα. Με άλλα λόγια αυτός ή αυτή ανήκει τώρα στην οικογένεια των Βούδα, είναι μια κόρη ή ένας γιος του Βούδα που προχωρά προς τον βούδα δηλαδή την φώτιση. Θα πρέπει να έχουμε επίγνωση ότι μέσα από αυτό οι σαμσαρικές υπάρξεις θα τελειώσουν. Γι αυτό τον λόγο ο ασκητής αποφασίζει επίσης σταθερά να κάνει τα πάντα για να ανταποκριθεί στην δέσμευση των μποντισάττβα με μεγάλη χαρά. Αυτό έχει στο νου του όταν επαναλαμβάνει τους ακόλουθους στίχους:
Τώρα η ζωή μου έγινε καρποφόρα.
Είμαι καλότυχος που έχω αποκτήσει την πολύτιμη ανθρώπινη ύπαρξη.
Σήμερα γεννιέμαι στην οικογένεια των βούδα. Είμαι ένας μποντισάττβα.
Από δω και πέρα, ό,τι και αν συμβεί, θα διαπράττω πράξεις
που θα είναι σύμφωνες με τις ύψιστες ιδιότητες.
Θα δράσω έτσι ώστε να μην σπιλώσω ποτέ τις τέλειες και ύψιστες ιδιότητες των βούδα.

Κατά δεύτερον, ο ασκητής ενθαρρύνει και τους άλλους να είναι επίσης χαρούμενοι επειδή υποσχέθηκε να βοηθήσει τους πάντες να επιτύχουν προσωρινή αλλά και απόλυτη ευημερία. Αυτός είναι ένας καλός λόγος χαράς για τους άλλους. Απαγγέλλοντας τα ακόλουθα λόγια ο ασκητής κατά συνέπεια προσκαλεί τους άλλους να αγαλλιάσουν επίσης:
Σήμερα ενώπιον όλων των προστατών,
Προσκαλώ όλα τα όντα να απολαύσουν την ευτυχία
μέχρι την επίτευξη της βουδότητας.
Ντέβας, ασούρας και όλοι οι άλλοι αγαλλιάστε!

Μετά τον όρκο είναι καλό να κάνει κανείς μια προσφορά στον πνευματικό δάσκαλο που έδωσε τον όρκο. Η προσφορά θα πρέπει να είναι άρτια και τέλεια καθώς αυτή η συμβολική ουσία συνοδεύει αυτό το βήμα της παραγωγής της μποντιτσίττα.
Μαζί με αυτό, ο ασκητής ασκείται στο μονοπάτι της φιλοδοξίας, ευχόμενος η αρετή που παρήχθη μέσα από την δύναμη της μποντιτσίττα και τις προσφορές να συνεισφέρει στην ευημερία και την πνευματική ανάπτυξη όλων των αισθανόμενων όντων και οτιδήποτε μπορεί να συμβάλλει σε αυτή την ανάπτυξη, να επέλθει.

Στο τέλος της τελετής ακολουθεί η αφιέρωση της αρετής που προέκυψε:
Είθε αυτοί που δεν έχουν ακόμα αναπτύξει την μποντιτσίττα, να την αναπτύξουν.
Είθε να μην μειωθεί σε αυτούς που την έχουν ήδη αναπτύξει.
Είθε να εκτείνεται ολοένα και περισσότερο.
Είθε να μην χάσω ποτέ την μποντιτσίττα και είθε να ακολουθώ πάντα την συμπεριφορά της μποντιτσίττα.
Είθε οι βούδες να με φροντίζουν και είθε να εγκαταλείψω όλες τις επιβλαβείς πράξεις.
Είθε τα αισθανόμενα όντα να πραγματώσουν ό,τι και αν εύχονται οι βούδες γι αυτά.
Είθε όλα τα όντα να είναι προικισμένα με ευτυχία.
Είθε τα κατώτερα πεδία να είναι για πάντα άδεια.
Είθε να πραγματοποιηθούν οι προσευχές ευχών των μποντισάττβα των διαφόρων επιπέδων.